ชำมะเลียง

Image:ชำมะเลียง.jpgImage:ชำมะเลียง2.jpgImage:ชำมะเลียง1.jpg

1. ชื่อ ชำมะเลียง

2. ชื่ออื่น โคมเรียง (ตราด) ชำมะเลียง ชำมะเลียงบ้าน พุมเรียง พุมเรียงสวน (ภาคกลาง) พูเรียง (นครราชสีมา) มะเถ้า ผักเต้า (เหนือ) หวดข้าใหญ่ (อีสาน)

3. ชื่อวิทยาศาสตร์ Lepisanthes fruticosa Leenh.

4. วงศ์ SAPINDACEAE

5. ชื่อสามัญ -

6. แหล่งที่พบ พบทุกภาคของประเทศ

7. ประเภทไม้ ไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง

8. ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น ไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง สูง 4-7 เมตร ลำต้นมีเปลือกสีน้ำตาลแตกเป็นร่อง

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก (even-pinnate) เรียงตัวแบบสลับ ใบย่อยออกเยื้องกันเล็กน้อย (subopposite)

มี 5-7 คู่ แผ่นใบรูปรีแกมขอบขนาน (elliptic-oblong) ปลายใบแหลม ฐานใบมน (obtuse) หรือสอบเข้า 

(cuneate) ขอบที่เรียบขนาดกว้าง 2-3 ซม. ยาว 7-21 ซม. ก้านใบยาว 2-3 ซม. บริเวณก้านใบจะมีหูใบแผ่เป็น แผ่นกลมๆ เด่นชัด ใบหนาเป็นมัน

ดอก เป็นช่อแบบ raceme ออกที่บริเวณกิ่งและลำต้น (cauliflorous) ดอกย่อยของแต่ละช่อมีทั้งดอกสมบูรณ์เพศ

และไม่สมบูรณ์เพศปนกัน (polygamo - monoecious) ช่อดอกยาว 10-12 ซม. กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ รูปรี

(elliptic) ขนาดกว้าง 3-4 มม. ยาว 5-6 มม. มีสีม่วงแยกกัน กลีบดอกลักษณะคล้ายกลีบเลี้ยงแต่บางกว่าอยู่สับ

หว่างกลีบเลี้ยง กลีบดอกมี 5 กลีบ แยกกันที่ฐานจะเรียวเล็ก ดอกเพศผู้มีเกสรผู้ 8 อัน ติดอยู่ด้านหนึ่งของฐานรองดอกที่นูน

ขึ้น (disc) ขนาดยาว 3-4 มม. มีก้านชูอับเรณูสั้นๆ ดอกเพศเมียมีเกสรตัวเมีย 1 อัน รังไข่ติดอยู่เหนือฐานรองดอก มี

เกสรตัวผู้ที่ไม่เจริญ (staminode) 8 อัน ติดอยู่รอบๆ รังไข่ รังไข่มี 3 พู (lobe) 3 ห้อง (locule) แต่ละห้องมี

ovule 1 อัน

ผล เป็นผลสดแบบ baccate รูปกลมหรือรูปไข่ ผลสุกจะมีสีแดงดำ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2-3 ซม. แต่ละผลมี 1-2

เมล็ด เมล็ดมีรูปไข่ปนขอบขนาน ขนาดกว้าง 1.0-1.5 ซม. ยาว 2.0-2.5 ซม. มีใบเลี้ยงขนาดใหญ่ไม่มี

endosperm


9. ส่วนที่ใช้บริโภค เนื้อที่หุ้มเมล็ด ยอดอ่อน

10. การขยายพันธุ์ การเพาะเมล็ด

11. สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม เกิดตามป่าโปร่ง ปลูกตามสวนหรือบริเวณบ้าน ทุ่งนา

12. ฤดูกาลที่ใช้ประโยชน์ ฤดูฝน

13. คุณค่าทางอาหาร ยังไม่มีข้อมูล

14. การปรุงอาหาร ใช้ยอดอ่อน แกงใส่ผักรวม (สลิด แส้ว หนัง ฮาก ชะอม) ใส่ปลาย่างหรือเป็นผักสดจิ้ม

หรือลวกต้มจิ้มน้ำพริกมะม่วง น้ำพริกปลาร้าหรือยำ ผลสุกรับประทานเป็นผลไม้ได้

15. ลักษณะพิเศษ สรรพคุณทางยา ราก แก้ไข้เหนือ ไข้สันนิบาต ไข้กำเดา แก้ร้อนใน คนโบราณใช้ผลแก่มีสีดำ

รสฝาดหวาน ให้เด็กทานแก้โรคท้องเสีย

16. ข้อควรระวัง -

17. เอกสารอ้างอิง

คณะอนุกรรมการประสานงานวิจัยและพัฒนาทรัพยากรป่าไม้และไม้อเนกประสงค์กินได้. 2540. ไม้อเนกประสงค์ กินได้ 486 หน้า.

สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. 2542. ผักพื้นบ้านภาคเหนือ 280 หน้า.

 ที่มา

http://www2.doae.go.th/library/vegetable/index.htm

กลับไปหัวข้อ ไม้ยืนต้น

กลับไป ผัก

กลับหน้าแรก