คนชอบจับผิดผู้อื่นไม่เจริญในธรรม

อรรถกถาธรรมบท : มลวรรควรรณนา
เรื่องพระอุชฌานสัญญีเถระ

ข้อความเบื้องต้น​

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพระเถระรูปหนึ่งชื่อ อุชฌานสัญญี ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "ปรวชฺชานุปสฺสิสฺส" เป็นต้น.​

คุณวิเศษให้เกิดแก่ผู้เพ่งโทษผู้อื่น
(น่าจะเป็น "คุณวิเศษไม่เกิดแก่ผู้เพ่งโทษผู้อื่น " มากกว่านะครับ - ธัมมโชติ)​

ได้ยินว่า พระเถระนั้นเที่ยวแส่หาแต่โทษของภิกษุทั้งหลายเท่านั้น ว่า " ภิกษุนี้ ย่อมนุ่งอย่างนี้, ภิกษุนี้ ย่อมห่มอย่างนี้." (คือคอยจับผิด และกล่าวติเตียนผู้อื่น - ธัมมโชติ) พวกภิกษุกราบทูลแด่พระศาสดาว่า "ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระเถระชื่อโน้น ย่อมกระทำอย่างนี้."​

พระศาสดาตรัสว่า " ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ตั้งอยู่ในข้อวัตร กล่าวสอนอยู่อย่างนี้ ใครๆ ไม่ควรติเตียน, (หมายถึงผู้ที่กล่าวสอนผู้อื่นด้วยความเมตตา เพื่อให้เขาปฏิบัติตนได้ถูกต้อง เหมาะสม - ธัมมโชติ) ส่วนภิกษุใด แสวงหาโทษของชนเหล่าอื่น เพราะความมุ่งหมายในอันยกโทษ (คำว่า "ยกโทษ" ในสำนวนบาลี หมายถึงการกล่าวโทษ ไม่ได้หมายถึงการให้อภัยอย่างในสำนวนไทย - ธัมมโชติ) กล่าวอย่างนี้แล้วเที่ยวไปอยู่, บรรดาคุณวิเศษมีฌานเป็นต้น คุณวิเศษแม้อย่างหนึ่ง ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่ภิกษุนั้น. อาสวะทั้งหลายเท่านั้นย่อมเจริญอย่างเดียว"
(อาสวะ คือกิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน - ธัมมโชติ)​

ดังนี้แล้ว จึงตรัสพระคาถานี้ว่า:-​

๑๑. ปรวชฺชานุปสฺสิสฺส​

นิจฺจํ อุชฺฌานสญฺญิโน
อาสวา ตสฺส วฑฺฒนฺติ
อารา โส อาสวกฺขยา.​

"อาสวะทั้งหลายย่อมเจริญแก่บุคคลนั้น
ผู้คอยดูโทษของบุคคลอื่น
ผู้มีความมุ่งหมายในอันยกโทษเป็นนิตย์,
บุคคลนั้นเป็นผู้ไกลจากความสิ้นไปแห่งอาสวะ."​

ผู้ที่คอยจ้องจับผิดผู้อื่นนั้น จิตใจจะหยาบกระด้าง จึงเป็นอุปสรรคต่อความเจริญก้าวหน้าในธรรม​

เพราะผู้ที่มีความเจริญก้าวหน้าในธรรมนั้น จิตใจจะประณีต ละเอียดอ่อนขึ้นไปเรื่อยๆ ตามขั้นของความเจริญก้าวหน้านั้น​

ผู้รวบรวม​

ธัมมโชติ
31 สิงหาคม 2545​

http://www.sala-sara.net/wizContent.asp?wizConID=304&txtmMenu_ID=7​

 

"จับผิด"คนอื่น
เจตนานำพา
แต่ว่าไม่ได้บอกว่า
ไม่ให้บอกว่าอะไรควรไม่ควร
หรือบอกว่า
ผิดเป็นอย่างไร ถูกเป็นอย่างไร

 

บางทีที่ตั้งใจบอกว่า ผิด แต่....นั่นอาจไม่ใช่สิ่งที่ถูกสำหรับเขา

เพราะแต่ละชีวิตมีทางเดินต่างกัน เส้นทางปลดล๊อคแห่งบ่วงกรรมต่างกัน



อย่างน้อย เราดำรงกุศลเจตนาไว้ก็ดีแล้ว

ถ้ากล้าที่จะก้าวล่วงเส้นทางผู้อื่น

.....ก็ต้องกล้ารับ ผลการกระทำอันเป็นลูกโซ่ที่จะสะท้อนมายังตน ไม่มากก็น้อย

 

นี่แหละตัวผมเลย ...สนใจธรรมะ แต่คอยจับผิด

 

อนุโมทนา สาธุ สาธุ ครับ ผู้ที่ชอบคอยจับผิดผู้อื่นหรือติเตียนผู้อื่น โดยไม่คิดมองตนเองและตำหนิติเตียนตนเอง เพราะหลงในตนเอง โดยคิดว่าผู้อื่นเป็นผู้ต้อยต่ำกว่า คนอื่นทำอะไรก็ผิด ส่วนตนเองถึงแม้จะผิดก็ยังว่าถูก เปรียบได้ดั่งเมื่อเห็นคนอื่นดื่มสุราจนเมา เมื่อเรามองดูก็เห็นว่าไม่ดี แต่เมื่อเราดื่มสุราบ้าง กลับคิดว่าเป็นเรื่องดีไม่เป็นไร เห็นเราดีกว่าเขา แต่หารู้ไม่ เป็นอย่างนี้ตลอด มองไม่เห็นตนเองมักเห็นแต่คนอื่น จับผิดอยู่ร่ำไปครับ

คนใจกว้างมีทรัพย์ เหมือนร่มไม้กลางทาง คนใจแคบมีทรัพย์เหมือนร่มไม้ในป่าลึก สาธุครับ

 

ท่านไม่ให้จับผิดคนอื่น แต่ท่านไม่ได้ห้ามการบอกการสอนในลักษณะของการแนะนำ การบอกการสอนให้คนที่ทำไม่ถูก ให้เขารู้ตัวแล้วกลับตัวทำถูก หากไปมองคนที่เขาชี้โทษตนเองว่าเขาจับผิดตนเองเสียฝ่ายเดียว แล้วจะมีครูบาอาจารย์ไว้เพื่ออะไรหละหนอ

ดั่งเช่นความหมายของคำว่า อุปัชฌาย์ คือ ผู้เข้าไปเพ่งโทษน้อยและโทษใหญ่ของศิษย์ด้วยญาณจักษุเพื่อแสวงหาประโยชน์เกื้อกูล

อย่างนี้ ย่อมเป็นการจับผิดที่สมควรแท้ อย่าไปมองใครๆว่าเขาจ้องจับผิดตนเองเลย จงสำรวจตนเอง ให้ดีเถิดหนอ ทั้งผู้ที่จับผิด และผู้ที่โดนจับผิด ต้องสำรวจตรวจใจตนให้ดีอย่าประมาทเน้อ สาธุ ขออนุโมทนากับท่านเจ้าของกรทู้ที่ได้นำพพระพุทธวจนะ มาโพสท์เพื่อเตือนสติ ขอท่านจงจงเจริญในธรรมเถิด สาธุ

 

แย่เลย...เรามีหน้าที่จ้องจับผิดคนอื่นนะซิ ทำไงดี rabbit_sleepy

ถ้าไม่จ้องจับผิด ความเป็นระเบียบเรียบร้อยก็ไม่เกิด องค์กรคงจะไร้ระเบียบ ไร้วินัย คนนั้นแต่งตัวผิดระเบียบ ให้ใส่ชุดฟอร์มทำงาน เอาชุดอะไรมาใส่ทำงาน ไม่ใส่หมวกเวลาทำอาหาร ผมจะลงไปในอาหาร รองเท้าบู้ทไม่ใส่ เดี๋ยวลื่นหัวแตก ไปลื่นหน้าเตา ก็เสร็จกัน มีถุงมือให้ใส่ไว้หยิบอาหาร ไม่ใช้ เล่นมือเปล่า ๆ ไปจับอะไรมาบ้างก็ไม่รู้ แล้วมาหยิบอาหาร ป้ายชื่อไปไหน ทำไมไม่ติด สารพัดที่จะต้องจ้องจับผิด

แล้วเมื่อไหร่ที่เราหยุดที่จะจับผิดผู้อื่น เราก็กลายเป็นผู้ที่ไม่รับผิดชอบงาน ไร้สมรรถภาพ ปล่อยให้องค์กรไร้ระเบียบ พ่ายแพ้คู่แข่งที่มีมากมายเหลือเกิน
เราก็หมดประโยชน์กับองค์กรไปเลย จะอยู่ไปทำไม อายเขา...ไป ไป เสียเถิด.... catt19catt19catt19

 

อนุโมธนาคะ รับทราบคะต่อไปนี้ว่าจะตัวใครตัวมันแล้วคะก็รู้สึกเป็นทุกข์นะเอาแต่จ้องจับผิดคนอื่นจนลืมดูตัวเอง ต่อไปนี้จะดูตัวเองให้มากคะ ผิดไปแล้วแต่ก็ยังยืนยันว่าฉันไม่ตั้งใจ

 

มอง ตัว เอง ให้ มาก สำคัญ ที่ สุดครับ

 

หน้าที่การงานบางประเภทเช่นงานตรวจสอบภายนอก และตรวจสอบภายใน หากตรวจแล้ว ไม่พบ ถือว่า ทำงานไม่มีประสิทธิภาพ ไม่ได้ผลงาน ความเจริญก้าวหน้า เป็นของเรา แต่คนอื่นถูกว่ากล่าวติเตียน ทำได้เงิน แต่ทำแล้ว ห่างไกลพระนิพพาน แบบนี้ไม่คุ้มกันเลย

 

ผมว่าไม่น่าจะเกี่ยวกันนะครับ เพราะเป็นในหน้าที่ของการตรวจสอบ ผิดก็ต้องว่าตามผิด ถ้าตรวจพบว่าผิดแล้วไม่บอกกล่าวนั้นไม่ถูกต้องในหน้าที่นะครับ แต่ไม่ใช่ว่าตรวจสอบแล้วไม่มีผิดแต่ดันหาข้อผิดยัดเยียดให้เค้าหรือต้องการมีผลงานเป็นของตนเอง แบบนี้ผิดแน่ ๆ

หน้าที่ของท่านคือการตรวจสอบ ฉะนั้น สามารถตรวจสอบได้เต็มที่ ไม่เกี่ยวกับการไปบอกเค้าว่าผิดหากตรวจสอบแล้วว่าผิดจริง

คนอื่นจะว่าทำงานไม่มีประสิทธิภาพช่างเค้าครับ หากเราตรวจสอบแล้วว่าไม่มีอะไรผิดจริง ๆ (ต้องแน่ใจว่าไม่มีผิดจริงและห้ามยัดเยียดความผิดเพื่อการมีผลงาน)

 

[ame=http://vimeo.com/11592740]item249_1of5 on Vimeo[/ame]

 

ผู้ไม่เห็นประโยชน์ แม้ในที่มีประโยชน์แม้ในที่มีโทษ น่ายินดีหรือ
ผู้เ็ห็นประโยชน์ เเม้ในที่มีประโยชน์แม้ในที่มีโทษ น่ายินดีแล้ว
สำหรับผม

สาธุ สาธุ อนุโมทนาครับ ขอทุกท่านเป็นผู้น่ายินดีแล้ว

 

ผู้รักษาตน ชื่อว่ารักษาผู้อื่นด้วย

 

เรื่องทางโลกก็ต้องว่ากันไปตามทางโลก ผิดว่าไปตามผิด ถูกว่าไปตามถูก
เรื่องทางธรรม คือกิเลสภายใน ที่มีอยู่ ความอิจฉาริษยา ความเห็นแก่ตัว
ถูกใจไม่ถูกใจ ชอบไม่ชอบ รักไม่รัก

ทำงานถูกใจเจ้านายแต่ไม่ถูกต้อง
ทำงานไม่ถูกใจเจ้านายแต่ถูกต้อง

ตามันเห็นนิ หูมันได้ยินเนอะ ปากมันคันอดไม่ได้
ใจมันร้อน (กลางวันเป็นควัน กลางคืนเป็นไฟ)

ความเห็นแก่ตัวมีอยู่กับทุกคน ขึ้นอยู๋ว่าใครจะแสดงออกมันมาก่อน
อย่างชัดเจน อย่างแนบเนียบ อย่างดูไม่ออก
(อย่างน้อยๆให้มันลด น้อยลง และเริ่มรู้จักการให้ รู้จักพอ)

 

จับผิดผู้อื่นมีแต่โทษเข้าตัว ด้วยใจที่รุ่มร้อนในการเฝ้าจับผิด
หากแต่เราเอาเวลานั้นมาเฝ้าดูกาย ดูใจตัวเอง พิจารณากายและใจ
ปรับปรุงแก้ไขโทษในตัวเรา ยังจะเกิดประโยชน์เสียกว่า
อนุโมทนา ขอให้ทุกท่านเป็นผู้เจริญในธรรม

 

Thank you for the Video ka
I like that very much.
Sadhuuuuuuuu
Sadhu
Sadhu

 

สำหรับหนิงเอง เคยทั้งถูกจับผิด และไปจับผิดคนอื่น

เป็นทุกข์ทั้งสองอย่างค่ะ

ตอนนี้ก็เลยคิดว่า หากเจตนาดี การกระทำควรดีด้วย
ต้องไตร่ตรองว่าคำพูดแบบไหนที่จะทำให้เค้าเสียหายหรือเสียใจ

การแนะนำ บางครั้งต้องอาศัยศิลปะและความพยายามอย่างมากค่ะ
ส่วนการถูกคนอื่นจับผิด ... ครั้งแรกอาจจะโกรธ แต่ประสบการณ์
สอนให้หนิงต้องอ่อนน้อมไว้ก่อนค่ะ ปล่อยให้เค้าสอนไปก่อน
จะเชื่อหรือไม่ ค่อยมาใช้ปัญญาพิจารณาเอา

เรียกว่า ต้องรักษาน้ำใจกันทั้งคู่

 

สุทสฺสํ วชฺชมญฺเญสํ ความผิดของผู้อื่นเห็นได้ง่าย
อตฺตโน ปนา ทุทฺทสํ ความผิดของตน มองเห็นได้ยาก
อนุโมทนาในกุศลจิตครับ
</pre>

 

อนุโมทนาสาธุ

ตนไม่จับตนแล้วใครจับ

ตนไม่เข้าใจตนแล้วใครจะได้

ตนไม่พึงพิงตนแล้วใครจะหา

ตนมัวหลงอยู่แล้วเมื่อไรจะออก